Boekverslag Hersenschimmen

            Boekverslag Hersenschimmen

Algemene informatie:

Auteur: J. Bernlef                                                                                                                   

Titel: Hersenschimmen                                                                                                      

Plaats van eerste uitgave: Amsterdam                                                                                  

Jaar van eerste uitgave: 1984                                                                                         

Gelezen uitgave: 2000                                                                                                              Pagina’s: 143                                                                                                                     

Genre: Roman                                                                                                           

Samenvatting:

Maarten Klein is een man van 71 jaar, die samen met zijn vrouw Vera al vijftien jaar in Gloucester, Amerika, woont. Voordat Maarten met pensioen ging, werkte hij in Boston als secretaris bij een internationale visserij-organisatie. Hun twee kinderen, Kitty en Fred, wonen ver van hen vandaan. Op een zondag staat Maarten uit het raam te kijken. Hij wacht op de kinderen die elke schooldag langs het huis lopen om met de bus naar school te gaan. Pas nadat zijn vrouw Vera hem vertelt dat het zondag is en de kinderen dus niet naar school hoeven, weet hij dat hij zich vergist heeft. Diezelfde dag blijkt Maarten steeds vergeetachtiger te worden. Hij bevindt zich plotseling in het washok, scheurt zonder enkele reden een krant aan stukken en kan de kruiswoordpuzzel niet meer oplossen. De volgende dag - het is maandag - geeft hij zijn vrouw suiker bij de koffie, terwijl ze al meer dan tien jaar geen suiker meer gebruikt. Hij gaat met zijn hond Robert wandelen, maar hij verdwaalt. Tot overmaat van ramp raakt hij ook nog eens de hond kwijt. Maarten wandelt naar de antiquair en koopt een boek. De antiquair informeert naar zijn mening over de vorige aanschaf, maar Maarten weet niet waar de man het over heeft. Vera pikt hem uiteindelijk met de auto op, nadat hij al een halve dag van huis is geweest. Die avond beweert Maarten zich dingen te herinneren die volgens Vera nooit zijn gebeurd. De verwarring neemt toe als Maarten zich boven wil gaan scheren; iets wat hij al vijf jaar niet heeft gedaan. Maarten informeert bij Ellen Robbins naar haar (overleden) man. Een pijnlijke vergissing! Maarten vindt plotseling een ansichtkaart van Kitty in zijn zak. Hij vraagt zich af wie dat is. Na een uitgebreid ontbijt vertrekt Maarten naar zijn werk - waar hij al vier jaar niet meer werkt. Om naar binnen te kunnen, forceert hij een gesloten deur en spreekt hij de denkbeeldige bestuurders van de visserij toe. Opeens beseft hij waar hij is en haast hij zich weer naar huis. Op advies van de huisarts toont Vera hem het familiefotoalbum. Maarten kan zich nauwelijks iets herinneren van al die mensen op de foto's. Alleen de oude foto's roepen vage herinneringen op. De huisarts komt langs en Maarten heeft ineens moeite met zijn Engelse uitspraak. De vergissingen worden steeds omvangrijker. Maarten herkent zijn eigen huisarts niet meer en wantrouwt hem. Hij ziet zijn eigen vrouw aan voor zijn moeder en gooit, om de hond binnen te laten, een raam in. Uiteindelijk schakelt Vera de hulp in van een verzorgster en Maarten wordt vastgebonden op zijn bed. Vera en de verzorgster krijgen overal de schuld van en Maarten uit grof taalgebruik. Hij bevuilt zijn eigen bed en krijgt de kans om weg te lopen. Hij verdwaalt, maar de vuurtorenwachter brengt hem weer bij zijn vrouw terug. Op de laatste dag - zaterdag - verscheurt Maarten alle foto's uit het album in een poging om het lot af te wenden. Diezelfde dag brengt de ziekenwagen Maarten naar de inrichting.

                                     

                                          Verwachtingen   

Ik ben het boek Hersenschimmen gaan lezen omdat ik van medeleerlingen had gehoord dat het een erg goed boek was. Ook mijn ouders raadde mij het boek aan. Na wat erover te hebben opgezocht, besloot ik het boek te lezen. Ik verwachtte veel van het boek doordat ik heel veel positieve reacties erover gehoord had.

                                                      

                                                          Motieven en Thema

Ik heb een aantal motieven in dit boek gevonden:

De winter: Maarten heeft een hekel aan dit seizoen en blijf zichzelf maar afvragen wanneer het voorbij is. Later in het verhaal weet hij ook niet meer of de winter nou net begint of dat de winter eindigt.

De oorlog: Maarten heeft de oorlog als kind bewust meegemaakt en door de dementie denk hij steeds dat hij er middenin zit. Verder praat hij over dingen zoals radio’s verstoppen etc.

Taal: Doordat Maarten dement is begint hij de taal steeds minder goed te spreken en te begrijpen. Als Maarten zichzelf bijna niet meer kan uitdrukken, begint hij te beseffen dat hij op deze manier niet normaal verder kan leven.

Zijn vader: Maarten denkt af en toe dat zijn vader nog leeft. Als hij spullen van zijn vader ziet komen er vaak herinneringen naar boven uit de tijd dat zijn vader nog leefde.

Het thema van dit verhaal is dat dementie een verschrikkelijke ongeneeslijke ziekte is die ervoor zorgt dat het normale leven steeds moeilijker wordt.

                                    

                                          Beoordeling

Schrijfstijl: de schrijfstij is in het begin van het boek gewoon zoals je een normaal boek zou verwachten, maar hoe dementer Maarten wordt, hoe onbegrijpelijker de taal wordt. Dit kan je goed merken, want de taal wordt steeds cryptischer. Op pagina 136 is dit goed te zien:

“Steeds maar weer menselijke wezens die hij van zijn lijf moet houden… iemand zingt… heel schitterend hoor maar achter een pilaar verborgen… waarom ook niet… waarom ook niet aan alles toegeven: dat er stemmen zijn zonder lichamen”.

Inhoud:

Personages: de andere personages in dit boek worden bijna niet beschreven, het is vooral gericht op Maarten. Doordat de andere personages niet gedetailleerd beschreven worden, ontstaat er een leuk effect dat het idee dat je door de ogen van een dementerend persoon kijkt versterkt.

Vertelperspectief: zoals ik hierboven ook al zei is het vertelperspectief dat je door de ogen van Maarten kijkt. Dit is heel apart want in een gewoon boek kijk je meestal door de ogen van een gezond persoon. Omdat je hier door de ogen van een dementerend persoon kijkt wordt het verhaal leuk om te lezen.

                                             

                                             Eindoordeel

Mijn eindoordeel over dit boek is dat de schrijver naar mijn idee het dement worden goed beschrijft. Doordat je door de ogen van Maarten kijkt en dus alles net zo bewust mee maakt als hij was het leuk om dit boek te lezen. Een minpunt aan dit verhaal is dat er verder heel weinig gebeurt het . Maarten wordt langzaam dement en wordt uiteindelijk opgenomen in een gesticht, maar veel meer gebeurt er niet. Ik vind wel dat dit wordt goedgemaakt door het perspectief en de schrijfstijl.